Falujące obroty silnika to usterka, która jest nie tylko denerwująca, ale również niebezpieczna. Bagatelizowana może doprowadzić do poważnej w skutkach awarii. Jakie są najczęstsze przyczyny falowania obrotów, jak je diagnozować i naprawić?
Spis treści
Czym jest falowanie obrotów?
Falowanie obrotów objawia się nierówną pracą jednostki napędowej, skakaniem wskaźnika obrotów do góry i w dół, oraz charakterystycznymi dźwiękami dochodzącymi do naszych uszu spod maski samochodu, które przypominają nerwowe wzdychanie. Sama usterka wydaje się niegroźna. W końcu auto dalej jeździ. Nic bardziej mylnego. Bagatelizowanie tego problemu może doprowadzić do tego, że nawet na postoju będziemy musieli manewrować pedałem gazu tak, aby auto nam samoczynnie nie gasło. W skrajnych przypadkach może dojść do poważnej usterki, która przysporzy użytkownikowi dużych wydatków.
Istnieje wiele przyczyn falowania obrotów. Część z nich możemy zlokalizować i naprawić samemu. Niestety niektóre usterki są tak skomplikowane i nieoczywiste, że nie obejdzie się bez wizyty w warsztacie.
Jakie są przyczyny falujących obrotów?
Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest to, że komputer silnika chce sprawić, aby obroty były… równe. Podczas pracy do komputera trafiają informacje z dziesiątek czujników, które są przez niego natychmiastowo analizowane, a następnie przekazywane są do podzespołów odpowiednie polecenia. Gdy wszystkie czujniki wysyłają prawidłowe parametry, obroty silnika są idealnie równe. Problem pojawia się wtedy, kiedy czujniki zaczynają wysyłać do komputera sprzeczne informacje. Może to skutkować np. chwilową zmianą mieszanki paliwowej na bogatszą, a po chwili korygowanie jej do wartości standardowej.
Przeanalizujmy więc jakie mogą być przyczyny falowania obrotów silnika.
Uszkodzenie czujników lub wiązek elektrycznych
Czujniki odpowiadają za odczytywanie parametrów i przekazywanie ich za pomocą wiązek elektrycznych do komputera sterującego silnikiem. Jeżeli jeden z tych elementów zawodzi, może dojść do falowania obrotów. Najłatwiej zweryfikować to za pomocą urządzenia diagnostycznego w serwisie lub przy pomocy prostego adaptera OBD II i aplikacji zainstalowanej w swoim telefonie. Jeżeli podczas diagnostyki wykryty zostanie błąd któregoś z czujników, należy dokładnie obejrzeć wtyk, przeczyścić go oraz sprawdzić wiązkę. Jeżeli wszystko wydaje się w porządku, konieczna może być wymiana wadliwego czujnika.
Zabrudzona lub zacinająca się przepustnica
Przepustnica odpowiada za regulację ilości powietrza, które trafia do silnika. Zwiększenie ilości powietrza powoduje zwiększenie obrotów, a w efekcie przyśpieszanie samochodu. Jeżeli przepustnica z jakiegoś powodu się zacina, może to powodować nierówną pracę jednostki napędowej, a w efekcie – falowanie obrotów. Należy dokładnie przyjrzeć się działaniu tego elementu i ewentualnie wyeliminować przyczynę zacinania się przepustnicy. Najczęściej spowodowane jest to przez zabrudzenie, które należy usunąć przy pomocy specyfików do czyszczenia przepustnicy lub benzyny ekstrakcyjnej. Po zaaplikowaniu środków do czyszczenia należy przy pomocy szmatki bądź pędzelka delikatnie usunąć brud. Rzadziej spotykanymi usterkami są problemy ze sprężynami lub linką łączącą pedał gazu z przepustnicą. W takim przypadku najczęściej konieczna będzie wymiana wadliwego elementu.
Jeżeli obroty falują na biegu jałowym, przyczyną może być również uszkodzony silnik krokowy. Jest to element przepustnicy, który odpowiada za otwieranie i zamykanie przepustnicy na wolnych obrotach. Z wiekiem potrafi się on wyrobić. Jego zamykanie i otwieranie odbywa się wtedy niepoprawnie. Silniczek krokowy otwiera się za mało, za dużo lub po prostu się przycina. Można próbować go wyczyścić, ale niestety nie zawsze to pomoże. Na szczęście jest to w miarę tani element, a wymiana nie powinna zająć dłużej niż kilkanaście minut. Po krótkiej adaptacji (w starszych samochodach zazwyczaj kilkukilometrowa przejażdżka, w nowszych adaptacja przy pomocy urządzenia diagnostycznego) obroty powinny wrócić do normy.
Problemy z układem zapłonowym
Niepoprawna praca układu zapłonowego to kolejny punkt programu, który może mieć wpływ na falowanie obrotów. Świece zapłonowe, kable zapłonowe i cewki zapłonowe to elementy układu zapłonowego, które najczęściej powodują problemy. Wszystkie te elementy lubią się również zużywać. Świece zapłonowe mają średnią żywotność od 30 do 60 tysięcy kilometrów. Wyjątkiem są te wykonane z platyny, które potrafią przejechać bezproblemowo nawet do 120 tysięcy kilometrów. Kable zapłonowe wytrzymują średnio 80 tysięcy kilometrów. W przypadku aut zasilanych LPG zarówno świece, jak i kable zapłonowe mają około 50% krótszą żywotność.
Jeżeli nie mamy pod ręką urządzenia diagnostycznego, możemy spróbować ocenić ich stan samodzielnie. Należy sprawdzić, czy cewki zapłonowe nie są nigdzie pęknięte, kable przetarte, a świece zbytnio osmolone lub porysowane. Jeżeli coś wzbudzi naszą niepewność, warto udać się do mechanika w celu dokładniejszej diagnostyki lub po prostu wymienić te elementy. Nie są one bardzo drogie, a są elementami eksploatacyjnymi i tak należy je wymieniać co kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Pamiętajmy, że do poprawnej pracy jednostki napędowej należy wymieniać podzespoły układu zapłonowego kompletami. Nie dziadujmy i nie wymieniajmy jednej świecy z sześciu. Pozostałe pięć i tak będzie zaraz do wymiany.
Uszkodzone świece żarowe w silnikach diesla również mogą powodować nierówną pracę silnika.
Nieszczelny układ dolotowy lub podciśnieniowy
Wspomniana wcześniej przepustnica jest elementem odpowiadającym za doprowadzenie poprawnej ilości powietrza do silnika. Nie jest to jednak jedyny element układu dolotowego powietrza, który może ulec uszkodzeniu i spowodować falujące obroty. Za przepustnicą znajdują się rury dolotu powietrza oraz węże podciśnieniowe, które z upływem czasu (lub przy delikatnej pomocy kuny bądź kota buszującego pod maską naszego samochodu) mogą ulec uszkodzeniu. Zsunięcie lub przedziurawienie się którejś z rur zawsze w mniejszym, lub większym stopniu wpłynie na niepoprawną pracę silnika. Jeżeli doszło tylko do zsunięcia, należy założyć rurę w jej miejsce i ewentualnie wymienić lub dokręcić cybant mocujący ją na swoim miejscu. W przypadku pęknięcia którejś z rur zazwyczaj konieczna jest po prostu jej wymiana.
Przetarcie blisko punktu mocującego można próbować ratować przycinaniem rurki i nałożeniem jej na nowo, nie zawsze jednak jest z czego ucinać. Jeżeli któraś z rur dolotowych pęknie nam w trasie, można doraźnie próbować się ratować, łatając ją przy pomocy rzeczy, które mamy pod ręką np. butelki po napoju i taśmy klejącej. Należy jednak uważać, żeby zrobić to możliwie sterylnie i dokładnie. Tak, aby do silnika nie zassały się fragmenty gumy czy taśmy klejącej. Nie jest to oczywiście profesjonalna naprawa, ale może pomóc nam dotrzeć do celu w kryzysowej sytuacji.
W warunkach warsztatowych nieszczelności można szukać poprzez zadymianie układu dolotowego.
Nadmiernie zabrudzone filtry
Filtry w samochodzie powinniśmy wymieniać regularnie. Dużo osób jednak o tym zapomina i wymienia jedynie filtr oleju podczas wymiany płynów. Takie zaniedbanie również może doprowadzić do nierównej pracy jednostki napędowej, ponieważ nadmierne zabrudzenie filtra powietrza może prowadzić do dostarczanie do jednostki napędowej zbyt małej ilości powietrza. Filtr ten nie jest drogi, kosztuje zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych, a jego wymiana w większości przypadków nie trwa dłużej niż kilka minut.
Również zanieczyszczenie filtrów paliwa (zarówno w silnikach benzynowych, diesla, jak i tych zasilanych LPG) może prowadzić do nierównej pracy silnika. Warto sprawdzić co ile tysięcy kilometrów producent zaleca jego wymianę i przemyśleć, czy to nie jest właśnie ten czas. W skrajnych przypadkach nierówna praca silnika może być również spowodowana problemami z pompą paliwową lub zanieczyszczeniem całego układu paliwowego.
Uszkodzone wtryskiwacze paliwa
Wtryskiwacze to elementy, które po latach również lubią się zużywać. Niepoprawnie działające wtryski powodują dostarczanie do silnika zbyt małej lub zbyt dużej ilości paliwa w stosunku do powietrza dostarczanego przez przepustnicę poprzez naciśnięcie pedału gazu. Problemy z mieszanką paliwową należą do krytycznych. Dłuższe ignorowanie tego problemu może doprowadzić do konieczności bardzo drogiego serwisu silnika.
Niesprawny układ wydechowy
Dziurawy lub zapchany układ wydechowy również może być problemem nierównej pracy silnika. Dziurawy układ wydechowy może powodować błędne odczyty parametrów przez sondy lambda, co przekłada się na przekazywanie niepoprawnych informacji do sterownika silnika i nierówną pracę tegoż. Z kolei niedrożny układ wydechowy (np. przez zapchany katalizator) skutkuje niepoprawnym odprowadzaniem spalin z silnika, co w konsekwencji doprowadza do niepoprawnej mieszanki powietrzno-paliwowej w komorze spalania.
Wypalone gniazda zaworowe
Ten punkt zostawiłem na koniec. Wypalone gniazda zaworowe, zawory lub zapieczone pierścienie również mogą być przyczyną nierównej pracy silnika. Usterka ta prowadzi do problemów z zapłonem na zimnym silniku oraz nierównych obrotów silnika. Na usterkę zaworów oraz gniazd zaworowych narażone są szczególnie silniki zasilane LPG. Związana jest ona z błędnym wyregulowaniem mieszanki.
W jakiej kolejności diagnozować falujące obroty?
Jeżeli mamy dostęp do urządzenia diagnostycznego np. adaptera OBD II i aplikacji na telefonie to zdecydowanie polecałbym zacząć właśnie od tego. Błędy zapisane w komputerze mogą nam wiele podpowiedzieć.
W przypadku, w którym nie mamy dostępu do urządzeń diagnostycznych, zostaje nam przeglądanie wszystkiego po kolei. Należy więc zacząć od elementów, które mamy na widoku. Pierwszym krokiem powinno być przejrzenie układu dolotowego w celu sprawdzenia szczelności. W międzyczasie można sprawdzić filtr powietrza i ocenić czy nie jest zbytnio zabrudzony. Drugim obejrzenie wszystkich wiązek elektrycznych. Trzecim wyczyszczenie silnika krokowego oraz przepustnicy. Czwartym sprawdzenie układu zapłonowego. Piątym sprawdzenie układu wydechowego. Na koniec dla osób bardziej zaprawionych w bojach pozostaje sprawdzenie układu paliwowego oraz regulacja zaworów.
Kiedy należy udać się do mechanika?
W momencie, w którym czujemy, że nie mamy wystarczających kompetencji, żeby ocenić czy coś działa poprawnie lub wtedy kiedy wykorzystaliśmy całą swoją wiedzę, a obroty nadal falują. W powyższym artykule zostały wypisane tylko najczęstsze przyczyny falowania obrotów silnika, ale w skrajnych przypadkach lub przy bardziej skomplikowanych jednostkach napędowych problem może być bardziej złożony.
Podsumowanie
Falowanie obrotów to usterka, która zazwyczaj w początkowej fazie nie jest zbytnio niebezpieczna, a jedynie irytująca. Długie ignorowanie tego problemu może jednak doprowadzić do kosztownych napraw. Nie warto więc bagatelizować tego objawu.
Wiele przyczyn falowania obrotów silnika możemy przy odrobinie wysiłku zweryfikować sami. Jeżeli zastosowanie się do powyższych sugestii nie pomogło lub po prostu nie czujesz się na siłach, warto oddać samochód w ręce fachowca.